Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)

Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (obsessive-compulsive disorder, OCD) w ujęciu zgodnym z kryteriami diagnostycznymi, charakteryzują się występowaniem obsesji i kompulsji. Pracując z pacjentami cierpiącymi na OCD, wiemy jednak, że te dwa rodzaje objawów nie wyczerpują spektrum trudności i symptomów, z którymi zmagają się oni na co dzień. Obsesje to uporczywie nawracające i niepożądane myśli, impulsy czy wyobrażenia, które powodują dyskomfort i cierpienie. Treść obsesji może być związana z zabrudzeniem, zanieczyszczeniem, seksualnością, agresją, religią, porządkiem, bezpieczeństwem, nieakceptowanymi popędami, patologicznymi wątpliwościami. Obsesyjne myśli powodują niepokój, lęk, a nierzadko także poczucie winy i wstyd. Osoba doświadczająca obsesji może próbować je ignorować, tłumić i/lub przeciwdziałać im za pomocą innych myśli lub czynności, które mają charakter kompulsywny. Kompulsje polegają na podejmowaniu powtarzalnych zachowań (np. sprawdzania, mycia, porządkowania) lub czynności psychicznych (np. liczenia, powtarzania słów) z poczuciem przymusu, najczęściej właśnie w reakcji na dręczące obsesyjne myśli, by uzyskać przejściową ulgę. Kompulsje mogą być też wyrazem stosowania się do reguł, które w odczuciu pacjenta powinny być sztywno przestrzegane. Objawy OCD mogą mieć znaczący negatywny wpływ na funkcjonowanie pacjenta w wielu obszarach. Nierzadko dezorganizują codzienne życie, które toczy się wokół unikania obsesyjnych myśli i realizowania kompulsji dających złudne poczucie kontroli nad lękiem.

Neurobiologia OCD

Badania potwierdzają neurobiologiczne podłoże OCD. Wykazano nadaktywność w obrębie takich struktur mózgu jak kora oczodołowo-czołowa, prążkowie i wzgórze. Obszary te związane są z filtrowaniem bodźców odbieranych z otoczenia, regulacją zachowań, nastroju, funkcjonowania poznawczego i odczuwania lęku. W OCD stwierdzono także dysregulację głównych układów neuroprzekaźnikowych - serotoninergicznego, dopaminergicznego, noradrenergicznego i glutaminergicznego.

Leczenie

Zaburzenie to przebiega najczęściej w sposób przewlekły i postępujący. Podstawowe strategie leczenia OCD obejmują psychoterapię poznawczo-behawioralną i farmakoterapię. Stosuje się przede wszystkim leki o profilu serotoninergicznym (SSRI, klomipraminę) w wysokich dawkach, a proces uzyskiwania poprawy jest znacząco wydłużony w czasie. Niestety ponad 60 % osób cierpiących na OCD nie uzyskuje zadowalającej poprawy z powodu lekooporności objawów lub nietolerancji farmakoterapii.

Możliwość uzyskania poprawy u takich pacjentów dają metody neurostymulacyjne. Jedną z nich jest głęboka stymulacja mózgu (deep brain stimulation, DBS), która polega na implantacji elektrod generujących impulsy elektryczne do specyficznych obszarów mózgu. Jest to metoda inwazyjna, elektrody wszczepia się do głęboko położonych struktur mózgu podczas zabiegu neurochirurgicznego. 
Nieinwazyjną metodą neurostymulacji jest rTMS, która w 2017 r. została zatwierdzona przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) w leczeniu OCD.
Szukaj