Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (obsessive-compulsive disorder, OCD) w ujęciu zgodnym z kryteriami diagnostycznymi, charakteryzują się występowaniem obsesji i kompulsji. Pracując z pacjentami cierpiącymi na OCD, wiemy jednak, że te dwa rodzaje objawów nie wyczerpują spektrum trudności i symptomów, z którymi zmagają się oni na co dzień. Obsesje to uporczywie nawracające i niepożądane myśli, impulsy czy wyobrażenia, które powodują dyskomfort i cierpienie. Treść obsesji może być związana z zabrudzeniem, zanieczyszczeniem, seksualnością, agresją, religią, porządkiem, bezpieczeństwem, nieakceptowanymi popędami, patologicznymi wątpliwościami. Obsesyjne myśli powodują niepokój, lęk, a nierzadko także poczucie winy i wstyd. Osoba doświadczająca obsesji może próbować je ignorować, tłumić i/lub przeciwdziałać im za pomocą innych myśli lub czynności, które mają charakter kompulsywny. Kompulsje polegają na podejmowaniu powtarzalnych zachowań (np. sprawdzania, mycia, porządkowania) lub czynności psychicznych (np. liczenia, powtarzania słów) z poczuciem przymusu, najczęściej właśnie w reakcji na dręczące obsesyjne myśli, by uzyskać przejściową ulgę. Kompulsje mogą być też wyrazem stosowania się do reguł, które w odczuciu pacjenta powinny być sztywno przestrzegane. Objawy OCD mogą mieć znaczący negatywny wpływ na funkcjonowanie pacjenta w wielu obszarach. Nierzadko dezorganizują codzienne życie, które toczy się wokół unikania obsesyjnych myśli i realizowania kompulsji dających złudne poczucie kontroli nad lękiem.

Badania potwierdzają neurobiologiczne podłoże OCD. Wykazano nadaktywność w obrębie takich struktur mózgu jak kora oczodołowo-czołowa, prążkowie i wzgórze. Obszary te związane są z filtrowaniem bodźców odbieranych z otoczenia, regulacją zachowań, nastroju, funkcjonowania poznawczego i odczuwania lęku. W OCD stwierdzono także dysregulację głównych układów neuroprzekaźnikowych - serotoninergicznego, dopaminergicznego, noradrenergicznego i glutaminergicznego.

Zaburzenie to przebiega najczęściej w sposób przewlekły i postępujący. Podstawowe strategie leczenia OCD obejmują psychoterapię poznawczo-behawioralną i farmakoterapię. Stosuje się przede wszystkim leki o profilu serotoninergicznym (SSRI, klomipraminę) w wysokich dawkach, a proces uzyskiwania poprawy jest znacząco wydłużony w czasie. Niestety ponad 60 % osób cierpiących na OCD nie uzyskuje zadowalającej poprawy z powodu lekooporności objawów lub nietolerancji farmakoterapii.